3153 นักบินและผู้ประกอบวิชาชีพอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง

            หน่วยสมรรถนะนี้ประกอบด้วยความรู้และทักษะที่จำเป็นในการปฏิบัติการบินอากาศยานไร้คนขับ (UAS) ภายใต้สภาพแวดล้อมและข้อจำกัดเฉพาะ เช่น สภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลง ความเร็วลม เขตห้ามบิน หรือพื้นที่ที่มีสิ่งกีดขวางหนาแน่น ผู้ปฏิบัติงานต้องสามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบินให้เหมาะสมกับสถานการณ์ ตรวจสอบข้อกำหนดทางกฎหมาย และใช้มาตรการเสริม เช่น ระบบ Geofencing หรือเซ็นเซอร์นำทาง เพื่อให้การปฏิบัติภารกิจมีความปลอดภัย มีแผนฉุกเฉินรองรับ และลดความเสี่ยงจากอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้นระหว่างการปฏิบัติงานในพื้นที่ที่มีความซับซ้อน

ผู้ควบคุมอากาศยานซึ่งไม่มีนักบิน

1.    พระราชบัญญัติว่าด้วยการเดินอากาศ พ.ศ. 2497 และฉบับแก้ไขเพิ่มเติม

2.    ประกาศสำนักงานการบินพลเรือนแห่งประเทศไทย (CAAT) เรื่อง หลักเกณฑ์การอนุญาตและการปฏิบัติงานของอากาศยานไร้คนขับ

3.    พระราชบัญญัติว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ พ.ศ. 2560

4.    พระราชบัญญัติการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล พ.ศ. 2562 (PDPA)

5.    ข้อกำหนดของสำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.)

6.    มาตรฐานของ ICAO, EASA, และแนวทางของ FAA

7.    ข้อกำหนดของกองทัพและหน่วยงานความมั่นคง

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

1.    ทักษะในการปรับพฤติกรรมการบินให้สอดคล้องกับสภาพแวดล้อม

2.    ทักษะในการใช้เซ็นเซอร์นำทางและระบบช่วยหลีกเลี่ยงสิ่งกีดขวาง

3.    ทักษะในการควบคุม UAS ในพื้นที่ที่มีข้อจำกัด เช่น พื้นที่ควบคุมหรือเขตห้ามบิน

4.    ทักษะในการใช้เทคโนโลยี geofencing เพื่อความปลอดภัย

5.    ทักษะในการวางแผนและดำเนินการในกรณีเกิดอุบัติเหตุหรือปัญหาทางเทคนิค

6.    ทักษะในการประเมินความเสถียรและปรับแต่งระบบ UAS เมื่อมีสิ่งรบกวน

 

(ข) ความต้องการด้านความรู้

1.    ความรู้เกี่ยวกับอุตุนิยมวิทยาเบื้องต้นที่เกี่ยวข้องกับการบิน UAS

2.    ความรู้เกี่ยวกับกฎหมายและข้อจำกัดพื้นที่การบินเฉพาะ

3.    ความรู้เกี่ยวกับการใช้และติดตั้ง geofencing และเซ็นเซอร์นำทาง

4.    ความรู้เกี่ยวกับเทคนิคการบินในพื้นที่แคบ พื้นที่ซับซ้อน หรือพื้นที่มีสิ่งกีดขวาง

5.    ความรู้เกี่ยวกับความปลอดภัยการบินและการตอบสนองต่ออุบัติเหตุ

 

(ก) หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)

o    หนังสือการขึ้นทะเบียนรับรองขั้นพื้นฐาน (Basic Certificate) หรือหนังสือการขึ้นทะเบียนขั้นสูง  (Advanced Level 1 Certificate) จากสำนักงานการบินพลเรือนแห่งประเทศไทย 

o    เอกสาร/ข้อมูล สรุปจำนวนชั่วโมงการบิน

o    หนังสือรับรองการปฏิบัติงานจากสถานประกอบการ (ถ้ามี)

o    แฟ้มสะสมผลงาน (Portfolio) (ถ้ามี)

o    แบบบันทึกการสังเกตการณ์ภาคปฏิบัติ

o    แบบฟอร์ม Pre/Post Flight Checklist ที่ผู้สอบจัดทำก่อนและหลังภารกิจ (ถ้ามี)

o    บันทึกภารกิจบินที่แสดงการควบคุม UAS ในพื้นที่ซับซ้อนหรือสภาพแวดล้อมพิเศษ (ถ้ามี)

o    บันทึกการใช้ระบบ Geofencing, เซ็นเซอร์หลบหลีกสิ่งกีดขวาง และพฤติกรรมการปรับความสูง/มุมบิน (ถ้ามี)

o    แผนความปลอดภัยและมาตรการฉุกเฉินกรณีเกิดปัญหาระหว่างบิน (ถ้ามี)

o    รายงานภารกิจหลังบินที่วิเคราะห์ข้อจำกัดที่พบ พร้อมข้อเสนอแนะแนวทางปรับปรุง (ถ้ามี)

(ข) หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)

o    ความรู้จะประเมินผ่านการอธิบายประกอบการปฏิบัติจริง และ พฤติกรรมในสถานการณ์จำลอง เช่น การตอบคำถามในขณะสังเกตการบินเกี่ยวกับปัจจัยลมแรง, เขตห้ามบิน หรือการตัดสินใจเชิงเทคนิคระหว่างเกิดข้อจำกัด

o    ประกาศนียบัตร/วุฒิบัตร การอบรมในหลักสูตรที่เกี่ยวข้อง (ถ้ามี)

 

(ค) คำแนะนำในการประเมิน (Assessment Conditions)

o    เจ้าหน้าที่สอบประเมินสมรรถนะ ปฏิบัติการบิน UAS ภายใต้สภาพแวดล้อมและข้อจำกัดเฉพาะ โดยพิจารณาจากหลักฐานที่เกี่ยวข้องทั้งหลักฐานด้านการปฏิบัติงาน และหลักฐานความรู้ ประกอบการพิจารณาเข้าสู่กระบวนการประเมินสมรรถนะ

o    ภารกิจบินต้องอยู่ภายใต้ สภาพแวดล้อมที่มีข้อจำกัด เช่น ลมแรง, พื้นที่แคบ, สิ่งกีดขวาง หรือบริเวณกฎหมายควบคุม

o    ผู้สอบต้องใช้ระบบช่วย เช่น Geofence, เซ็นเซอร์หลีกสิ่งกีดขวาง, และมีแผนฉุกเฉินรองรับ

o    ผู้ประเมินต้องใช้ Observation Checklist + Rubric มาตรฐาน เพื่อประเมินความถูกต้อง ความปลอดภัย และการตัดสินใจเชิงกลยุทธ์

o    ต้องมีการ จำลองเหตุการณ์ผิดปกติ อย่างน้อยหนึ่งครั้งในการประเมิน

(ง) วิธีการประเมิน (Assessment Method)

o    การประเมินภาคปฏิบัติ (Practical Demonstration) 

 

(1) คำแนะนำ: 

             การปฏิบัติการบิน UAS ภายใต้สภาพแวดล้อมและข้อจำกัดเฉพาะ อาจรวมถึงการบินในพื้นที่ที่มีลมแรง ความกดอากาศเปลี่ยนแปลง เขตอากาศควบคุม หรือมีข้อจำกัดทางกฎหมายและทางกายภาพ เช่น พื้นที่แคบ เขตห้ามบิน หรือสิ่งกีดขวางแน่นหนา ผู้ควบคุม UAS ต้องสามารถปรับพฤติกรรมการบิน ใช้อุปกรณ์ช่วยนำทาง เช่น เซ็นเซอร์และระบบ geofencing พร้อมทั้งเตรียมแผนรับมือสถานการณ์ฉุกเฉินที่อาจเกิดขึ้นได้

(2) คำอธิบายรายละเอียด

             o    ประเมินสภาพแวดล้อมภายนอก เช่น ความเร็วลม ความหนาแน่นของอากาศ และปัจจัยที่มีผลต่อแรงยกหรือเสถียรภาพของ UAS เพื่อปรับแผนการบินให้เหมาะสม

             o    ควบคุม UAS ให้สอดคล้องกับข้อจำกัดทางพื้นที่ เช่น เขตห้ามบิน พื้นที่เมือง หรือพื้นที่ควบคุมพิเศษ โดยต้องตรวจสอบข้อมูลกฎหมายท้องถิ่นและข้อบังคับของหน่วยงานที่รับผิดชอบก่อนปฏิบัติงาน

             o    พฤติกรรมการบิน หมายถึง ลักษณะ รูปแบบ หรือวิธีการที่โดรนแสดงออกในระหว่างการบิน ซึ่งอาจเกี่ยวข้องกับเส้นทางการบิน การหลบหลีกสิ่งกีดขวาง ความมั่นคง ความเร็ว และปฏิกิริยาต่อสิ่งเร้าต่าง ๆ เช่น ลม สิ่งกีดขวาง หรือคำสั่งจากผู้ควบคุม

             o    ปรับพฤติกรรมการบินและเส้นทาง ตามความซับซ้อนของพื้นที่ เช่น บินต่ำเลี่ยงสิ่งกีดขวาง ใช้ระบบ geofencing เพื่อจำกัดขอบเขต หรือใช้เซ็นเซอร์ช่วยหลบหลีก

             o    ดำเนินมาตรการความปลอดภัยล่วงหน้า รวมถึงการตรวจสอบความเสถียรของ UAS และสภาพของระบบสื่อสารกับสถานีควบคุม

             o    จัดทำแผนฉุกเฉิน เช่น การบินกลับอัตโนมัติ การเปลี่ยนเส้นทางฉุกเฉิน และการหยุดภารกิจกรณี UAS ทำงานผิดปกติ เพื่อหลีกเลี่ยงความเสียหายต่อบุคคลหรือทรัพย์สิน

         

 

o    การประเมินภาคปฏิบัติ (Practical Demonstration)