หน่วยสมรรถนะ

หน่วยสมรรถนะ

ปฏิบัติการบิน UAS เกินระยะสายตานักบินโดยใช้ผู้ช่วยสังเกตการบิน (EVLOS)

สาขาวิชาชีพการบิน


รายละเอียดหน่วยสมรรถนะ


1. รหัสหน่วยสมรรถนะ AVT-PDCJ-281A

2. ชื่อหน่วยสมรรถนะ ปฏิบัติการบิน UAS เกินระยะสายตานักบินโดยใช้ผู้ช่วยสังเกตการบิน (EVLOS)

3. ทบทวนครั้งที่ / 2568

4. สร้างใหม่ ปรับปรุง

5. สำหรับชื่ออาชีพและรหัสอาชีพ (Occupational Classification)

3153 นักบินและผู้ประกอบวิชาชีพอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง


1 3153 นักบินและผู้ประกอบวิชาชีพอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง

6. คำอธิบายหน่วยสมรรถนะ (Description of Unit of Competency)

               หน่วยสมรรถนะนี้ประกอบด้วยความรู้และทักษะที่จำเป็นในการปฏิบัติการบินอากาศยานไร้คนขับ (UAS) เกินระยะสายตานักบินโดยใช้ผู้ช่วยสังเกตการบิน (Extended Visual Line of Sight: EVLOS) อย่างปลอดภัย ผู้ปฏิบัติงานต้องสามารถควบคุม UAS โดยอาศัยระบบนำทางอัตโนมัติหรือภาพจากกล้อง (FPV) ร่วมกับผู้ช่วย (Visual Observer) และใช้ระบบสื่อสารในการเฝ้าระวัง UAS ตลอดเวลา ทั้งนี้ต้องปฏิบัติตามกฎหมายท้องถิ่น วางแผนและบริหารความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นระหว่างภารกิจ และสามารถตอบสนองต่อเหตุฉุกเฉิน เช่น สูญเสียสัญญาณหรือตำแหน่ง UAS พร้อมจัดทำรายงานและข้อเสนอแนะเพื่อปรับปรุงกระบวนการปฏิบัติให้มีประสิทธิภาพและปลอดภัยยิ่งขึ้น

7. สำหรับระดับคุณวุฒิ
1 2 3 4 5 6 7 8

8. กลุ่มอาชีพ (Sector)

ผู้ควบคุมอากาศยานซึ่งไม่มีนักบิน

9. ชื่ออาชีพและรหัสอาชีพอื่นที่หน่วยสมรรถนะนี้สามารถใช้ได้ (ถ้ามี)
N/A

10. ข้อกำหนดหรือกฎระเบียบที่เกี่ยวข้อง (Licensing or Regulation Related) (ถ้ามี)

1.    พระราชบัญญัติว่าด้วยการเดินอากาศ พ.ศ. 2497 และฉบับแก้ไขเพิ่มเติม

2.    ประกาศสำนักงานการบินพลเรือนแห่งประเทศไทย (CAAT) เรื่อง หลักเกณฑ์การอนุญาตและการปฏิบัติงานของอากาศยานไร้คนขับ

3.    พระราชบัญญัติว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ พ.ศ. 2560

4.    พระราชบัญญัติการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล พ.ศ. 2562 (PDPA)

5.    ข้อกำหนดของสำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.)

6.    มาตรฐานของ ICAO, EASA, และแนวทางของ FAA

7.    ข้อกำหนดของกองทัพและหน่วยงานความมั่นคง

 

11. สมรรถนะย่อยและเกณฑ์การปฏิบัติงาน (Elements and Performance Criteria)
หน่วยสมรรถนะย่อย (EOC) เกณฑ์ในการปฏิบัติงาน (Performance Criteria) รหัส PC
(ตามเล่มมาตรฐาน)		 รหัส PC
(จากระบบ)
10105.01

ปฏิบัติการควบคุม UAS ภายใต้ EVLOS ตามหลักมาตรฐานความปลอดภัย

1. ใช้ระบบนำทางอัตโนมัติหรือ FPV (First-Person View) เพื่อควบคุม UAV

 10105.01.01 229078
10105.01

ปฏิบัติการควบคุม UAS ภายใต้ EVLOS ตามหลักมาตรฐานความปลอดภัย

2. ตรวจสอบสภาพอากาศและปัจจัยแวดล้อมที่อาจมีผลต่อการปฏิบัติภารกิจ EVLOS

 10105.01.02 229079
10105.01

ปฏิบัติการควบคุม UAS ภายใต้ EVLOS ตามหลักมาตรฐานความปลอดภัย

3. ใช้อุปกรณ์สื่อสารและระบบติดตาม UAV เพื่อเฝ้าระวังและตรวจสอบตำแหน่ง UAV

 10105.01.03 229080
10105.01

ปฏิบัติการควบคุม UAS ภายใต้ EVLOS ตามหลักมาตรฐานความปลอดภัย

4. ปฏิบัติตามข้อกำหนดกฎหมายเกี่ยวกับ EVLOS ในแต่ละพื้นที่

 10105.01.04 229081
10105.01

ปฏิบัติการควบคุม UAS ภายใต้ EVLOS ตามหลักมาตรฐานความปลอดภัย

5. รายงานผลการปฏิบัติภารกิจ UAV ตามข้อกำหนด

 10105.01.05 229082
10105.02

บริหารจัดการความเสี่ยงในการปฏิบัติภารกิจ EVLOS

1. ใช้ระบบหลีกเลี่ยงการชน (Detect and Avoid - DAA) สำหรับ UAV ที่บินเกินระยะสายตา

 10105.02.01 229083
10105.02

บริหารจัดการความเสี่ยงในการปฏิบัติภารกิจ EVLOS

2. ตรวจสอบคุณภาพของสัญญาณสื่อสารระหว่าง UAV และสถานีควบคุมภาคพื้น

 10105.02.02 229084
10105.02

บริหารจัดการความเสี่ยงในการปฏิบัติภารกิจ EVLOS

3. กำหนดแผนฉุกเฉินสำหรับกรณีที่สูญเสียการติดต่อกับ UAV

 10105.02.03 229085
10105.02

บริหารจัดการความเสี่ยงในการปฏิบัติภารกิจ EVLOS

4. ตรวจสอบและบันทึกข้อมูลเที่ยวบิน EVLOS เพื่อใช้สำหรับวิเคราะห์และปรับปรุงแผนงาน

 10105.02.04 229086
10105.03

ดำเนินการแก้ไขปัญหาเมื่อเกิดเหตุฉุกเฉินในการบิน EVLOS

1. ใช้มาตรการฉุกเฉิน เมื่อเกิดเหตุฉุกเฉินในการบิน EVLOS

 10105.03.01 229087
10105.03

ดำเนินการแก้ไขปัญหาเมื่อเกิดเหตุฉุกเฉินในการบิน EVLOS

2. แจ้งหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง 

 10105.03.02 229088
10105.03

ดำเนินการแก้ไขปัญหาเมื่อเกิดเหตุฉุกเฉินในการบิน EVLOS

3. วิเคราะห์ข้อมูลการบิน EVLOS และระบุข้อผิดพลาดที่อาจเกิดขึ้น

 10105.03.03 229089
10105.03

ดำเนินการแก้ไขปัญหาเมื่อเกิดเหตุฉุกเฉินในการบิน EVLOS

4. จัดทำรายงานเหตุการณ์ฉุกเฉิน EVLOS และแนวทางแก้ไข

 10105.03.04 229090

12. ความรู้และทักษะก่อนหน้าที่จำเป็น (Pre-requisite Skill & Knowledge)
N/A

13. ทักษะและความรู้ที่ต้องการ (Required Skills and Knowledge)

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

1.    ทักษะในการควบคุม UAS โดยใช้ FPV หรือระบบอัตโนมัติในระยะ EVLOS

2.    ทักษะในการติดตามตำแหน่ง UAS ผ่านระบบ GPS และแผนที่ดิจิทัล

3.    ทักษะในการประเมินและจัดการคุณภาพสัญญาณการสื่อสาร UAS

4.    ทักษะในการใช้ระบบ Detect and Avoid (DAA) เพื่อป้องกันการชน

5.    ทักษะในการดำเนินมาตรการฉุกเฉิน เช่น Auto RTH หรือ Emergency Landing

6.    ทักษะในการวิเคราะห์เหตุการณ์ผิดปกติและจัดทำรายงานเพื่อปรับปรุงการบิน

 

(ข) ความต้องการด้านความรู้

1.    ความรู้เกี่ยวกับหลักเกณฑ์การบิน EVLOS ตามกฎหมายท้องถิ่นและสากล

2.    ความรู้เกี่ยวกับระบบ FPV, GPS, RTH และ DAA และหลักการทำงาน

3.    ความรู้ด้านการบริหารความเสี่ยงในการบินเกินระยะสายตา

4.    ความรู้เกี่ยวกับข้อจำกัดด้านเทคนิค เช่น latency, bandwidth และ signal drop

5.    ความรู้เกี่ยวกับการวางแผนและตอบสนองต่อเหตุฉุกเฉินอย่างเป็นระบบ

6.    ความรู้เกี่ยวกับการบันทึก flight data และการวิเคราะห์ภารกิจย้อนหลัง

14. หลักฐานที่ต้องการ (Evidence Guide)

(ก) หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)

o    หนังสือการขึ้นทะเบียนรับรองขั้นพื้นฐาน (Basic Certificate) หรือหนังสือการขึ้นทะเบียนขั้นสูง  (Advanced Level 1 Certificate) จากสำนักงานการบินพลเรือนแห่งประเทศไทย 

o    เอกสาร/ข้อมูล สรุปจำนวนชั่วโมงการบิน

o    หนังสือรับรองการปฏิบัติงานจากสถานประกอบการ (ถ้ามี)

o    แฟ้มสะสมผลงาน (Portfolio) (ถ้ามี)

o    แบบบันทึกการสังเกตการณ์ภาคปฏิบัติ

o    แบบฟอร์ม Checklist การบิน EVLOS ที่ผู้เข้าสอบกรอกอย่างถูกต้องครบถ้วน (ถ้ามี)

o    เอกสารสรุปการจัดการสถานการณ์ฉุกเฉิน เช่น การใช้ระบบ Auto RTH หรือ DAA (ถ้ามี)

o    รายงานสรุปภารกิจ EVLOS ที่ครอบคลุมความเสี่ยง ข้อผิดพลาด และแนวทางปรับปรุง (ถ้ามี)

o    ข้อมูลเที่ยวบินหรือ Logbook ที่สามารถตรวจสอบย้อนหลังได้ (ถ้ามี)

 

(ข) หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)

o    ความรู้จะพิจารณาจากการแสดงออกผ่านการปฏิบัติจริง เช่น การวิเคราะห์ปัจจัยสภาพแวดล้อมที่ส่งผลต่อ EVLOS, การเลือกใช้ RTH/DAA หรือมาตรการฉุกเฉิน

o    ประกาศนียบัตร/วุฒิบัตร การอบรมในหลักสูตรที่เกี่ยวข้อง (ถ้ามี)

(ค) คำแนะนำในการประเมิน (Assessment Conditions)

o    เจ้าหน้าที่สอบประเมินสมรรถนะ ปฏิบัติการบิน UAS เกินระยะสายตานักบินโดยใช้ผู้ช่วยสังเกตการบิน (EVLOS) โดยพิจารณาจากหลักฐานที่เกี่ยวข้องทั้งหลักฐานด้านการปฏิบัติงาน และหลักฐานความรู้ ประกอบการพิจารณาเข้าสู่กระบวนการประเมินสมรรถนะ

o    สนามฝึกต้องมีพื้นที่เพียงพอให้ UAS บินเกินระยะสายตา

o    ต้องมีระบบควบคุม UAS ที่รองรับ FPV, Auto-mode, และ RTH พร้อมทีม Spotter

o    ผู้ประเมินต้องมี Checklist, Rubric, และ Observation Template สำหรับเก็บข้อมูลและให้คะแนน

o    ต้องจัดเตรียมสถานการณ์ฉุกเฉินจำลองระหว่างภารกิจ เช่น การสูญเสียสัญญาณ หรือการเบี่ยงเบนเส้นทาง

(ง) วิธีการประเมิน (Assessment Method)

o    การประเมินภาคปฏิบัติ (Practical Demonstration) 

 

15. ขอบเขต (Range Statement)

(1) คำแนะนำ: 

            การปฏิบัติการบิน UAS ในลักษณะเกินระยะสายตานักบิน (Extended Visual Line of Sight – EVLOS) เป็นการบินที่ผู้ควบคุมไม่สามารถมองเห็น UAS ได้ด้วยสายตาโดยตรง แต่มีผู้ช่วยสังเกต (Visual Observer – VO) หรือระบบช่วยเฝ้าระวังที่สนับสนุนการบินอย่างปลอดภัย เช่น กล้อง FPV, ระบบ DAA และระบบสื่อสารทางไกล ผู้ปฏิบัติงานต้องสามารถบริหารจัดการความเสี่ยง การสื่อสาร การติดตามตำแหน่ง UAS และมีแนวทางรับมือกรณีฉุกเฉินได้อย่างเหมาะสม

(2) คำอธิบายรายละเอียด

      o    ผู้ปฏิบัติงานต้องสามารถใช้ระบบ FPV, ระบบนำทางอัตโนมัติ และระบบติดตาม UAS เพื่อควบคุม UAS ที่อยู่นอกระยะสายตาได้อย่างแม่นยำและปลอดภัย

      o  ระบบหลีกเลี่ยงการชน (Detect and Avoid - DAA) หมายถึง ระบบหรือชุดของเทคโนโลยีที่ติดตั้งในอากาศยานซึ่งไม่มีนักบิน (UAS) เพื่อให้สามารถตรวจจับ (Detect) อุปสรรคหรือสิ่งกีดขวางในเส้นทางบิน จากนั้น UAS จะประมวลผลและดำเนินการ “หลีกเลี่ยง” (Avoid) การชนได้อย่างปลอดภัยโดยอัตโนมัติหรือกึ่งอัตโนมัติ

      o    การบริหารจัดการความเสี่ยงของภารกิจ EVLOS โดยใช้ระบบหลีกเลี่ยงการชน (DAA) และกำหนดแผนฉุกเฉิน เช่น การบินกลับฐานอัตโนมัติ (RTH) หรือหยุดปฏิบัติภารกิจเมื่อเกิดเหตุไม่คาดคิด

      o    การปฏิบัติงานภายใต้ EVLOS ต้องสอดคล้องกับข้อกำหนดด้านกฎหมาย ความปลอดภัย และความรับผิดชอบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม         

 

16. หน่วยสมรรถนะร่วม (ถ้ามี)
N/A

17. อุตสาหกรรมร่วม/กลุ่มอาชีพร่วม (ถ้ามี)
N/A

18. รายละเอียดกระบวนการและวิธีการประเมิน (Assessment Description and Procedure)

o    การประเมินภาคปฏิบัติ (Practical Demonstration) 

กลับ

ยินดีต้อนรับ