9332  ควาญช้าง

หน่วยสมรรถนะนี้ประกอบไปด้วยความรู้และทักษะที่จำเป็นในการพาช้างนำเที่ยว โดยสามารถพานักท่องเที่ยวอาบน้ำช้าง ขี่ช้างแบบมีแหย่งและแบบไม่มีแหย่ง และป้อนอาหารช้างได้

คนเลี้ยงช้าง ควาญช้าง

1.    พรบ ป้องกันการทารุณกรรมและจัดสวัสดิภาพสัตว์ พ.ศ. 2557

2.    พรบ วิชาชีพการสัตวแพทย์ พ.ศ. 2545

3.    พรบ. สัตว์พาหนะ พ.ศ. 2482

4.    พรบ. ควบคุมโรคระบาดสัตว์ พ.ศ. 2558

5.    ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เรื่อง การจัดสวัสดิภาพช้างในปางช้าง พ.ศ. 2563

6.    ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เรื่อง มาตรฐานปาง (แคมป์) ช้างของประเทศไทย พ.ศ. 2545

7.    มาตรฐานการจัดกิจกรรมปางช้างเพื่อการท่องเที่ยว

8.    การปฏิบัติที่ดีสำหรับปางช้าง  สำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ

 

(ก) ความต้องการด้านทักษะ

-    ทักษะในการพาช้างทำกิจกรรมร่วมกับนักท่องเที่ยว

-    ทักษะในการอธิบายข้อมูลให้กับนักท่องเที่ยว

-    ทักษะในการอาบน้ำช้าง 

-    ทักษะในการขี่ช้างแบบมีแหย่งและแบบไม่มีแหย่ง

-    ทักษะในการป้อนอาหารช้าง

-    ทักษะในการขึ้นลงช้างอย่างปลอดภัย

 

(ข) ความต้องการด้านความรู้

-    ความรู้เกี่ยวกับวิธีการพาช้างทำกิจกรรมร่วมกับนักท่องเที่ยว

-    ความรู้เกี่ยวกับวิธีการอธิบายข้อมูลให้กับนักท่องเที่ยว

-    ความรู้เกี่ยวกับการอาบน้ำช้าง

-    ความรู้เกี่ยวกับการขี่ช้างแบบมีแหย่งและแบบไม่มีแหย่ง

-    ความรู้เกี่ยวกับการป้อนอาหารช้าง

-    ความรู้เกี่ยวกับการขึ้นลงช้างอย่างปลอดภัย

 

(ก) หลักฐานการปฏิบัติงาน (Performance Evidence)

-    เอกสาร/หลักฐานรับรองการทำงาน

-    แบบบันทึกผลการสังเกตการปฏิบัติงาน

(ข) หลักฐานความรู้ (Knowledge Evidence)

-    หลักฐานคุณวุฒิการศึกษา (ถ้ามี)

-    แบบบันทึกผลการอบรม (ถ้ามี)

(ค) คำแนะนำในการประเมิน

เจ้าหน้าที่สอบประเมินสมรรถนะการพาช้างนำเที่ยว โดยพิจารณาจากหลักฐานที่เกี่ยวข้อง ทั้งหลักฐานด้านการปฏิบัติงาน และหลักฐานความรู้

(ง) วิธีการประเมิน

พิจารณาตามหลักฐานการปฏิบัติงาน ได้แก่ การสอบสัมภาษณ์และสอบปฏิบัติ

 

ขอบเขตการปฏิบัติงานในการพาช้างนำเที่ยว เริ่มตั้งแต่ พานักท่องเที่ยวอาบน้ำช้าง โดยเลือกบริเวณที่ลงอาบน้ำได้อย่างปลอดภัย เช่น จุดที่พื้นไม่ลื่น น้ำไม่ลึก ไม่เชี่ยวกราก ไม่มีเศษแก้วหรือโลหะหรือสิ่งมีคมที่อาจเป็นอันตรายได้ อธิบายเกี่ยวกับอุปกรณ์ที่ใช้อาบน้ำช้าง ความสำคัญของการอาบน้ำช้าง โดยรักษาระยะห่างกับช้างเชือกอื่น และพานักท่องเที่ยวขี่ช้างทั้งแบบมีแหย่งและแบบไม่มีแหย่ง โดยอธิบายการนั่งที่ถูกต้องและตำแหน่งที่เหมาะสมบนหลังช้าง การขึ้นลงช้างอย่างปลอดภัย การแนะนำความปลอดภัยให้กับนักท่องเที่ยว เช่น การจับเชือกคาดอกช้าง หรือการแนะนำให้กกหู หรือการนั่งช้างเป็นเพื่อน ตรวจสอบอุปกรณ์แหย่งโดยแนะนำให้นักท่องเที่ยวใช้อุปกรณ์อย่างปลอดภัย เช่น การรัดเข็มขัด หรือการใช้ที่กั้นพาดแหย่ง  อธิบายเส้นทางเดิน และข้อควรระวังกรณีมีการขึ้นเขาหรือลงเนินที่ค่อนข้างชัน รวมทั้ง พานักท่องเที่ยวป้อนอาหารช้าง โดยเลือกบริเวณป้อนอาหารช้างที่เหมาะสม ปลอดภัย เช่น พื้นไม่ลื่น มีพื้นที่ให้คนเว้นระยะจากช้าง หรือมีหลักเสากั้น มีการเว้นระยะห่างระหว่างช้างเพื่อไม่ให้เกิดการแย่งอาหาร อธิบายการเลือกอาหารที่เหมาะสมกับช้าง  เช่น อาหารอ่อนนิ่มให้กับช้างอายุมาก หรือเลือกปริมาณให้เหมาะสมกับช้าง เช่น การกินกล้วยสุกมากเกินไปอาจก่อให้เกิดอาการท้องเสียถ่ายเหลวได้ และแนะนำวิธีการให้อาหารช้างที่ถูกต้อง

(ก) คำแนะนำ 

ผู้เข้ารับการประเมินต้องพาช้างนำเที่ยว โดยพานักท่องเที่ยวอาบน้ำช้าง ขี่ช้างแบบมีแหย่งและแบบไม่มีแหย่ง และป้อนอาหารช้าง

(ข) คำอธิบายรายละเอียด

1.    การขี่ช้างแบบมีแหย่ง หมายถึง การนั่งบนหลังช้าง บนม้านั่งแบบคู่ที่มีสี่ขา (แหย่ง) ซึ่งจะถูกมัดกับหลังช้างด้วยสายประโคนที่ลอดผ่านท้องช้างจากข้างหนึ่งมาสู่อีกข้างหนึ่ง

2.    การขี่ช้างแบบไม่มีแหย่ง หมายถึง การนั่งบนคอช้าง โดยไม่มีม้านั่งหรือแหย่ง

3.    ข้อห้ามที่นักท่องเที่ยวไม่สามารถทำกิจกรรมได้ หมายถึง ทุกกิจกรรมที่อาจก่อให้เกิดอันตราย โดยพิจารณาเป็นกรณีจากลักษณะของช้างและประเภทของกิจกรรม เช่น นักท่องเที่ยวไม่ควรนั่งคอช้างหากเป็นช้างสำหรับให้นั่งแหย่ง , นักท่องเที่ยวไม่ควรเข้าหาช้างในกรณีที่ไม่มีควาญอยู่ด้วยทุกกรณี , การเดินตามช้างให้เว้นระยะห่างและไม่อยู่ในพื้นที่แออัดหรือเป็นมุมอับที่ช้างอาจจะเบียดจนเกิดอันตราย , การป้อนอาหารช้างไม่ควรยื้อหรือเล่นกับช้างจนทำให้ช้างหงุดหงิดจนทำอันตรายได้ เป็นต้น

4.    ระยะห่างระหว่างช้างที่เหมาะสม หมายถึง  ระยะห่างของช้างที่อยู่อาศัยร่วมกันมากกว่า 1 เชือก โดยคำนึงถึงความปลอดภัยระหว่างช้างกับช้าง ทั้งทางกายภาพและพฤติกรรมซึ่งตัองพิจารณาหลายปัจจัย เช่นระยะความยาวโซ่ที่จะไม่ทำให้ช้างเข้าถึงกัน ขนาดของโซ่ที่ไม่เล็กหรือใหญ่เกินไป และรวมถึงระยะห่างที่ช้างสามารถได้รับกลิ่นและเสียง โดยเฉพาะในกรณีช้างตกมัน เพราะถือเป็นปัจจัยกระตุ้นให้ช้างหลุดโซ่เกิดอันตรายได้

5.    อาหารที่เหมาะสมกับช้าง  หมายถึง อาหารตามธรรมชาติที่ช้างกินเป็นปกติ ในปริมาณที่จำเป็นต่อความต้องการตามธรรมชาติ ไม่มากหรือน้อยจนเกินไป โดยคำนึงถึงสัดส่วนที่ถูกต้อง.เช่น อาหารหลักของช้างคือหญ้า หรือพืชตระกูลหญ้าที่มีเยื่อใยเป็นแกน ช้างต้องได้รับ 70-80%ของอาหารทั้งหมดในแต่ละวัน อีก 20-30% เป็นอาหารเสริม ยกตัวอย่างถ้าช้างหนัก 3,000 กิโลกรัม ช้างเชือกนั้นควรได้หญ้าวันละ 210-240 กิโลกรัม , อาหารเสริม 60- 90 กิโลกรัม ทั้งนี้ ยังมีช่วงวัยหรือสภาพร่างกายเป็นปัจจัยเสริมด้วย เช่นลูกช้างที่ยังไม่หย่านม ยังต้องกินนมแม่เสริมกับ หญ้าและอาหารอื่นๆ ,ช้างชราที่ฟันไม่เหลือ ยังต้องจัดการสับหรือบดอาหารให้เป็นชิ้นเล็กๆเพื่อช่วยในการย่อยและลดปัญหาการท้องผูกจากการกินอาหารเยื่อใยสูง เป็นต้น

6.    วิธีการให้อาหารช้างที่ถูกต้อง หมายถึง การให้อาหารที่คำนึงถึงประโยชน์ที่ช้างจะได้รับสูงสุด และสูญเสียน้อยที่สุด.เช่น ให้ช้างกินอาหารเมื่อช้างต้องการในปริมาณต่อครั้งที่ช้างสามารถกินจนหมด และเว้นระยะห่างเพื่อให้มีการย่อยและการขับถ่าย , ชนิดของอาหารบางประเภทต้องเตรียมสถานที่และภาชนะให้เหมาะสม เช่นอาหารเม็ดอาหารที่บดสับ ช้างจะกินโดยใช้งวงดูด ใช้งวงจับ แต่อาจจะหกร่วงสูญเสียต้องมีภาชนะที่ใหญ่เพียงพอที่จะให้ช้างกินได้สะดวกและสูญเสียน้อยที่สุด เป็นต้น

 

18.1 สอบสัมภาษณ์

18.2 สอบปฏิบัติ